One-time password (OTP)

Identity en Access Management (IAM) speelt een cruciale rol in het beheren en beveiligen van alle aspecten van digitale gebruikerstoegang. Een essentieel beveiligingsconcept binnen IAM is het One-Time Password (OTP), ook wel bekend als een eenmalig wachtwoord.

Maar wat is een OTP precies? Hoe werkt het en waarom zou je het gebruiken? In dit uitgebreide artikel duiken we dieper in de wereld van OTP’s. We bespreken de werking, de verschillende soorten OTP’s zoals HOTP, TOTP en OCRA, en de voordelen van het gebruik van een OTP. Daarnaast kijken we naar praktische toepassingen en vergelijken we OTP’s met andere beveiligingsmethoden. Laten we beginnen met de vraag: Wat is een One-Time Password?

Wat is een one-time password?

Een One-Time Password (OTP), of een eenmalig wachtwoord, is een unieke reeks cijfers of letters die slechts één keer kan worden gebruikt voor authenticatie. In tegenstelling tot traditionele wachtwoorden, die statisch zijn en voor meerdere sessies kunnen worden gebruikt, is een OTP dynamisch en verandert het bij elke nieuwe sessie. Dit betekent dat zelfs als een OTP wordt onderschept of gestolen, het nutteloos wordt zodra het is gebruikt of na een bepaalde periode is verlopen.

De betekenis van OTP ligt in zijn unieke eigenschap van eenmalig gebruik. Het biedt een extra beveiligingslaag die helpt om de toegang tot gevoelige informatie of systemen te beveiligen. OTP’s worden vaak gebruikt als onderdeel van een tweestapsverificatieproces, waarbij de gebruiker eerst zijn reguliere wachtwoord invoert en vervolgens het OTP. Dit helpt om de identiteit van de gebruiker te bevestigen en te beschermen tegen ongeautoriseerde toegang, zelfs als het reguliere wachtwoord wordt gecompromitteerd.

Er zijn verschillende type one-time passwords waarvan de onderstaande het vaakst voorkomen:

• HOTP (HMAC-based One-Time Password): is een algoritme voor het genereren van eenmalige wachtwoorden (OTP’s). Het is gebaseerd op het HMAC-algoritme (Hash-based Message Authentication Code). Deze OTP’s zijn event-based wat betekent dat ze worden gegenereerd op basis van een teller die elke keer dat de OTP wordt gebruikt wordt verhoogd. De teller wordt meestal opgeslagen op het apparaat van de gebruiker. De OTP wordt gegenereerd met behulp van een cryptografische hashfunctie dat de tellerwaarde combineert met een geheime sleutel.
• Time-based One Time Passwords (TOTP): TOTP’s lijken op HOTP’s. Maar waar HOTP’s veranderen door de teller worden deze OTP’s gegenereerd op basis van de huidige tijd. TOTP’s zijn meestal geldig voor een korte periode, zoals 30 of 60 seconden. Als je de eenmalige code niet binnen die periode hebt gebruikt, is het niet langer geldig en moet je een nieuwe OTP aanvragen.
• OATH Challenge-Response Algorithm (OCRA): deze OTP’s worden gegenereerd als reactie op een uitdaging die wordt afgegeven door het systeem waartoe de gebruiker toegang probeert te krijgen. De uitdaging bestaat meestal uit een willekeurig nummer of een reeks tekens. Dit type OTP is net als een TOTP vaak tijdgebonden.

Elk van deze methoden heeft zijn eigen unieke kenmerken, maar ze hebben allemaal hetzelfde doel: het verhogen van de beveiliging door het moeilijker te maken voor onbevoegden om toegang te krijgen tot gevoelige informatie of systemen.

In de context van Identity en Access Management (IAM), kunnen OTP’s een cruciale rol spelen bij het waarborgen van de veiligheid van gebruikers en het beschermen van gevoelige gegevens tegen ongeautoriseerde toegang.

Hoe werkt het?

Een One-Time Password (OTP) werkt op een vrij eenvoudige maar effectieve manier. Laten we het proces stap voor stap doorlopen.

1. Generatie van OTP: Het proces begint met de generatie van het OTP. Dit gebeurt meestal met behulp van een algoritme, zoals HMAC-based One-Time Password (HOTP), Time-based One-Time Password (TOTP), of OCRA: OATH Challenge-Response Algorithm. Elk algoritme heeft zijn eigen unieke methode voor het genereren van OTP’s.
2. Verzending van OTP: Zodra het OTP is gegenereerd, wordt het naar de gebruiker gestuurd. Dit kan via verschillende kanalen gebeuren, zoals SMS, e-mail, of een authenticatie-app. Het belangrijkste is dat het OTP op een veilige manier naar de gebruiker wordt verzonden.
3. Gebruik van OTP: De gebruiker voert vervolgens het ontvangen OTP in op de website of applicatie waar hij probeert in te loggen. Dit wordt meestal gedaan als onderdeel van een tweestapsverificatieproces, waarbij de gebruiker eerst zijn reguliere wachtwoord invoert en vervolgens het OTP.
4. Verificatie van OTP: De website of applicatie controleert of het ingevoerde OTP overeenkomt met het OTP dat oorspronkelijk is gegenereerd. Als de OTP’s overeenkomen, krijgt de gebruiker toegang. Zo niet, dan wordt de toegang geweigerd.
5. Vervaldatum van OTP: Het belangrijkste kenmerk van een OTP is dat het slechts eenmaal kan worden gebruikt. Zodra het is gebruikt, of na een bepaalde periode is verlopen, wordt het OTP ongeldig en kan het niet opnieuw worden gebruikt.

Door deze stappen te volgen, zorgt een OTP voor een extra beveiligingslaag die helpt om de toegang tot gevoelige informatie of systemen te beveiligen.

Waarom een one-time password gebruiken?

Het gebruik van een One-Time Password (OTP) biedt verschillende voordelen, vooral op het gebied van beveiliging. Hier zijn enkele redenen waarom je een OTP zou willen gebruiken:

• Verhoogde Beveiliging: OTP’s bieden een extra beveiligingslaag bovenop traditionele wachtwoorden. Omdat ze slechts eenmaal kunnen worden gebruikt, zijn ze veel moeilijker te onderscheppen of te stelen dan reguliere wachtwoorden. Zelfs als een OTP wordt gestolen, wordt het onbruikbaar zodra het is gebruikt of na een bepaalde periode is verlopen.
• Bescherming tegen Phishing: OTP’s kunnen helpen om phishing-aanvallen te voorkomen. Bij phishing proberen cybercriminelen gevoelige informatie zoals gebruikersnamen en wachtwoorden te stelen door zich voor te doen als een betrouwbare entiteit. Omdat een OTP na gebruik ongeldig wordt, heeft een aanvaller er niets aan, zelfs als hij erin slaagt het te stelen.
• Gebruiksgemak: Hoewel het gebruik van een OTP een extra stap in het inlogproces betekent, is het over het algemeen eenvoudig en snel te gebruiken. De meeste mensen zijn gewend aan het ontvangen van OTP’s via SMS of e-mail, en het invoeren van een OTP is meestal een eenvoudig en duidelijk proces.
• Compliance: In sommige gevallen kunnen OTP’s helpen om te voldoen aan bepaalde beveiligingsnormen of regelgeving. Bijvoorbeeld, de Payment Card Industry Data Security Standard (PCI DSS) vereist tweefactorauthenticatie voor bepaalde transacties, wat kan worden bereikt met het gebruik van OTP’s.

Kortom, het gebruik van een OTP kan de beveiliging van je online accounts aanzienlijk verbeteren en je beschermen tegen verschillende soorten cyberaanvallen.

Bewezen en bekende technologie

Eenmalige codes zijn voor diverse toepassingen een beproefde technologie en standaard beveiligingsmethode. Veel gebruikers zijn er dan ook bekend mee, waardoor een OTP-oplossing makkelijk te implementeren is. Daarnaast is de technologie gestandaardiseerd door Initiative for Open Authentication (OATH). Daardoor zijn er vele verschillende authenticatieapparaten en -applicaties beschikbaar en kunnen deze ook voor verschillende systemen tegelijkertijd gebruikt worden. Dit voorkomt dat er voor elke identity provider losse hardware of smartphoneapps benodigd zijn.

Geschikt voor veel verschillende toepassingen

One-Time Passwords (OTP’s) worden in verschillende scenario’s en industrieën gebruikt om de beveiliging te verhogen en ongeautoriseerde toegang te voorkomen. Hier zijn enkele gebruikscasussen van OTP’s:

• Online Bankieren: OTP’s worden vaak gebruikt in het online bankwezen voor transacties en andere gevoelige operaties. Wanneer een gebruiker bijvoorbeeld een overboeking wil doen, kan de bank een OTP naar de geregistreerde mobiele telefoon van de gebruiker sturen. De gebruiker moet dit OTP invoeren om de transactie te bevestigen. Dit helpt om te verifiëren dat de persoon die de transactie uitvoert de rechtmatige eigenaar van de rekening is.
• Wachtwoord Reset: Als een gebruiker zijn wachtwoord vergeet, kan een OTP worden gebruikt om zijn identiteit te verifiëren voordat hij zijn wachtwoord reset. Het systeem genereert een OTP en stuurt dit naar de geregistreerde e-mail of telefoonnummer van de gebruiker. De gebruiker moet dit OTP invoeren om te bewijzen dat hij de eigenaar van het account is.
• Tweestapsverificatie: Veel online diensten, zoals e-mailproviders, sociale media platforms en cloudopslagdiensten, gebruiken OTP’s als onderdeel van een tweestapsverificatieproces. Naast het invoeren van hun wachtwoord, moeten gebruikers ook een OTP invoeren dat naar hun telefoon of e-mail is gestuurd. Dit helpt om hun account te beschermen, zelfs als hun wachtwoord wordt gecompromitteerd.
• Toegang tot Gevoelige Informatie: In bedrijven en organisaties kunnen OTP’s worden gebruikt om toegang te krijgen tot gevoelige informatie of systemen. Bijvoorbeeld, een werknemer die toegang wil tot een beveiligd bestand of systeem kan een OTP nodig hebben om te verifiëren dat hij de toestemming heeft om dit te doen.

Deze gebruikscasussen tonen aan hoe veelzijdig en nuttig OTP’s kunnen zijn in verschillende situaties en industrieën.

OTP vergeleken met andere beveiligingsmethoden

One-Time Passwords (OTP’s) zijn een populaire beveiligingsmethode, maar ze zijn niet de enige optie. Laten we eens kijken hoe OTP’s zich verhouden tot andere beveiligingsmethoden:

OTP vs Statische Wachtwoorden: Statische wachtwoorden zijn de meest traditionele vorm van authenticatie. In vergelijking met statische wachtwoorden bieden OTP’s een hoger beveiligingsniveau omdat ze na gebruik ongeldig worden. Dit betekent dat zelfs als een OTP wordt onderschept, het niet opnieuw kan worden gebruikt voor ongeautoriseerde toegang.

OTP vs Tweefactorauthenticatie (2FA): OTP’s zijn vaak een onderdeel van een tweefactorauthenticatieproces, waarbij de gebruiker twee verschillende vormen van authenticatie moet verstrekken. De andere vorm kan iets zijn dat de gebruiker weet (zoals een wachtwoord), iets dat de gebruiker heeft (zoals een smartphone), of iets dat de gebruiker is (zoals een vingerafdruk). Hoewel 2FA een extra beveiligingslaag biedt, kan het ook meer tijd en moeite kosten voor de gebruiker.

OTP vs Biometrische Authenticatie: Biometrische authenticatie, zoals vingerafdruk- of gezichtsherkenning, biedt een hoge mate van beveiliging omdat het gebruik maakt van unieke fysieke kenmerken. Echter, biometrische gegevens kunnen niet worden veranderd als ze eenmaal zijn gecompromitteerd, in tegenstelling tot een OTP dat na gebruik wordt veranderd of verlopen.

OTP vs Hardware Tokens: Hardware tokens genereren een OTP dat op een fysiek apparaat wordt weergegeven. Hoewel ze een hoge mate van beveiliging bieden, kunnen ze duur zijn om te implementeren en te onderhouden, en kunnen ze verloren gaan of gestolen worden.

Elke beveiligingsmethode heeft zijn eigen voor- en nadelen, en de beste keuze hangt af van de specifieke behoeften en omstandigheden van de gebruiker of organisatie. In veel gevallen kan het gebruik van OTP’s in combinatie met andere beveiligingsmethoden de beste oplossing zijn.

OTP zorgt voor veiligheid

OTP’s staan garant voor een hoog veiligheidsniveau. In combinatie met een persoonlijk apparaat en eventueel nog een of twee andere factoren voldoen ze aan standaarden voor sterke inlogbeveiliging zoals tweefactor- en multifactorauthenticatie.

De code die bij een OTP op de telefoon van een klant binnenkomt, komt niet uit een bestaande lijst en blijft evenmin voor langere tijd bewaard. Het genereren gebeurt op dezelfde manier als het maken van de cryptografische sleutels die bankrekeningen beschermen. Die onvoorspelbaarheid zorgt ervoor dat er geen sprake is van een vast patroon dat een hacker kan herkennen en uitbuiten.

Daarnaast zijn one-time passwords vaak maar voor een beperkte tijd te gebruiken (enkele minuten tot een half uur) en alleen geschikt voor eenmalig gebruik. Dit eenmalige karakter geldt zelfs binnen de beschikbare tijdsperiode. Zijn OTP’s eenmaal verlopen? Dan zijn ze volkomen nutteloos en heeft ook een hacker of cybercrimineel er dus niets meer aan.

Hoe implementeer je OTP’s in je organisatie?

Het implementeren van One-Time Passwords (OTP’s) in je organisatie kan een effectieve manier zijn om de beveiliging van je systemen en gegevens te verhogen. Hier zijn enkele stappen die je kunt volgen om dit te doen:

1. Bepaal je behoeften: Voordat je OTP’s implementeert, is het belangrijk om je beveiligingsbehoeften te beoordelen. Welke soorten transacties of toegang wil je beveiligen? Wie zijn de gebruikers en wat zijn hun behoeften en capaciteiten?

2. Kies een OTP-methode: Er zijn verschillende methoden om OTP’s te genereren, waaronder HOTP, TOTP en OCRA. Elke methode heeft zijn eigen voor- en nadelen, dus het is belangrijk om de methode te kiezen die het beste past bij je behoeften.

3. Kies een leveringsmethode: Hoe wil je de OTP’s aan je gebruikers leveren? Dit kan via SMS, e-mail, een authenticatie-app, of een hardware token. De keuze hangt af van factoren zoals de technische capaciteiten van je gebruikers, de kosten, en de beveiligingsvereisten.

4. Implementeer de OTP-systeem: Dit kan het installeren en configureren van software of hardware omvatten, het integreren van het OTP-systeem met je bestaande systemen, en het testen van het systeem om ervoor te zorgen dat het correct werkt.

5. Train je gebruikers: Het is belangrijk om je gebruikers te trainen in het gebruik van OTP’s. Dit kan het uitleggen van het belang van OTP’s, het demonstreren van hoe ze te gebruiken, en het verstrekken van ondersteuning voor eventuele problemen of vragen.

6. Monitor en update het systeem: Na de implementatie is het belangrijk om het OTP-systeem te monitoren om eventuele problemen te identificeren en op te lossen, en om het systeem indien nodig bij te werken om aan veranderende beveiligingsbehoeften te voldoen.

Het implementeren van OTP’s kan een complex proces zijn, maar met zorgvuldige planning en uitvoering, en met de hulp van oplossingen zoals HelloID, kan het een waardevolle aanvulling zijn op de beveiligingsinfrastructuur van je organisatie.

One-time passwords binnen HelloID

HelloID biedt geavanceerde OTP-integratie als onderdeel van de module HelloID Access Management. De integratie van one-time passwords in HelloID zorgt voor een extra beveiligingslaag en versterkt de authenticatie van gebruikers. HelloID maakt het gemakkelijk om OTP’s te implementeren, ongeacht de gebruikte technologie. Naast de eigen HelloID Authenticator app, die voorzien is van push-to-verify technologie, werkt HelloID tevens samen met veelvoorkomende en compatibele OTP-methoden zoals Microsoft Authenticator, Google Authenticator, OTP hardwaretokens en YubiKeys. Dit zorgt voor flexibiliteit en keuzevrijheid voor je organisatie. Ontdek hoe HelloID de beveiliging van jouw authenticatieprocessen kan versterken met one-time passwords.

De toekomst van OTP’s

One-Time Passwords (OTP’s) hebben al een aanzienlijke impact gehad op de wereld van cyberbeveiliging, en het ziet ernaar uit dat ze ook in de toekomst een belangrijke rol zullen blijven spelen. Hier zijn enkele trends en ontwikkelingen die we kunnen verwachten:

Verhoogde Adoptie: Naarmate meer organisaties het belang van sterke beveiliging inzien, is het waarschijnlijk dat we een verhoogde adoptie van OTP’s zullen zien. Dit geldt vooral voor sectoren die met gevoelige informatie werken, zoals financiën, gezondheidszorg en overheid.

Integratie met Andere Beveiligingsmethoden: OTP’s worden vaak gebruikt als onderdeel van een tweestapsverificatieproces, en we kunnen verwachten dat ze steeds vaker zullen worden geïntegreerd met andere beveiligingsmethoden. Dit kan variëren van biometrische authenticatie tot hardware tokens en meer.

Verbeterde Leveringsmethoden: Hoewel SMS, e-mail en authenticator apps momenteel de meest voorkomende leveringsmethoden voor OTP’s zijn, kunnen we in de toekomst verbeterde en meer veilige methoden zien. Dit kan bijvoorbeeld het gebruik van versleutelde berichten of beter beveiligde apps omvatten.

Geavanceerdere Algoritmen: De algoritmen die worden gebruikt om OTP’s te genereren, worden voortdurend verbeterd om ze veiliger en efficiënter te maken. We kunnen verwachten dat deze trend zich in de toekomst zal voortzetten, met nog geavanceerdere en robuustere algoritmen.

Kortom, de toekomst van OTP’s ziet er veelbelovend uit. Met voortdurende innovatie en verbetering kunnen we verwachten dat OTP’s een nog belangrijkere rol zullen spelen in de wereld van cyberbeveiliging.