Het belang van informatiebeveiliging en privacy in het onderwijs
In het onderwijs is de digitale revolutie in volle gang. Scholen vertrouwen steeds meer op (cloud)technologie voor lesgeven, communicatie en administratie. Deze digitalisering brengt echter grote risico’s met zich mee, vooral als het gaat om de bescherming van gevoelige informatie. Hoe kunnen onderwijsinstellingen ervoor zorgen dat deze gegevens veilig en privé blijven? Het IBP FO Normenkader en Identity & Access Management (IAM) bieden hier antwoorden op.
In dit artikel
De digitale risico’s op scholen
Elke dag worden op scholen enorme hoeveelheden gegevens verwerkt, van leerlinginformatie tot personeelsdossiers. Sommige scholen gebruiken nog handmatige processen, terwijl vele anderen zelfgemaakte scripts gebruiken om met verschillende systemen te werken. Deze scripts lijken misschien flexibiliteit te bieden, maar brengen juist grote risico’s met zich mee:
- Gevolgen van fouten: Een klein foutje in een script of een onjuiste invoer kan leiden tot onjuiste informatie of zelfs ernstige beveiligingslekken. Dit kan leiden tot identiteitsfraude, datalekken en misbruik van persoonsgegevens.
- Onbevoegde toegang: Gebrek aan geavanceerde toegangscontrole maakt systemen kwetsbaar voor onbevoegde toegang.
- Onvoldoende beveiliging: Traditionele methoden bieden vaak niet de benodigde beveiligingslagen om gegevens effectief te beschermen.
- Gebrek aan onderhoud: Zelfgemaakte scripts vereisen voortdurend onderhoud. Dit is een tijdrovende en kostbare taak die vaak wordt onderschat. De initiële efficiëntie van deze scripts kan op de lange termijn leiden tot een pad vol onzekerheid en kwetsbaarheid voor cyberdreigingen. Dit pad wordt steeds lastiger te verlaten naarmate de complexiteit van de systemen en scripts toeneemt.
Dit is extra zorgwekkend wanneer het gaat om de privacy van minderjarigen. De huidige methoden bieden vaak onvoldoende bescherming, wat kan leiden tot:
- Identiteitsfraude: Onjuist beheerde gegevens verhogen het risico op identiteitsfraude, waardoor de persoonlijke veiligheid van leerlingen en leraren in gevaar komt.
- Datalekken: Onbevoegde toegang tot gevoelige informatie kan leiden tot datalekken, met ernstige privacy- en reputatieschade voor de school als gevolg.
- Misbruik van persoonsgegevens: Persoonsgegevens van leerlingen en leraren kunnen worden misbruikt, wat leidt tot schendingen van privacy en mogelijk illegale activiteiten.
De ernst van deze risico’s maakt het duidelijk dat scholen dringend behoefte hebben aan robuuste en betrouwbare oplossingen om de veiligheid en privacy van digitale informatie te waarborgen.
Het IBP FO Normenkader als kompas voor digitale veiligheid
Het Normenkader Informatiebeveiliging en Privacy voor het Funderend Onderwijs (IBP FO)[1] biedt een leidraad voor scholen om hun informatiebeveiliging en privacy te versterken. Dit kader benadrukt het belang van veilige verwerking en opslag van informatie. Het normenkader dekt twee hoofdgebieden:
- Informatiebeveiliging: Hier draait het om het beschermen van schoolgegevens. Het zorgt ervoor dat alleen de juiste personen toegang hebben (vertrouwelijkheid), dat de gegevens correct zijn (integriteit) en altijd beschikbaar wanneer nodig (beschikbaarheid).
- Privacy: Dit deel legt de nadruk op het beschermen van persoonlijke informatie van zowel leerlingen als leraren. Het gaat erom dat hun persoonsgegevens veilig en privé blijven.
Hoewel het IBP FO Normenkader nu nog niet verplicht is, wordt verwacht dat dit in 2027 verandert. Voortgezet onderwijs scholen zullen dan moeten voldoen aan deze normen. Daarom is het slim om nu al te beginnen met de voorbereidingen. Zo kunnen scholen hun beveiliging en privacy geleidelijk verbeteren om te voldoen aan de toekomstige eisen.
De rol van IAM binnen het onderwijs
Identity & Access Management helpt scholen bij het automatiseren en beveiligen van processen rondom het beheer van digitale identiteiten en toegangsrechten. Het zorgt er aantoonbaar voor dat alleen de juiste mensen bij bepaalde gegevens kunnen. Dit vermindert de kans op menselijke fouten en verbetert de algehele veiligheid. En dat is onmisbaar om te voldoen aan de normen van IBP FO en om de digitale omgeving veilig te houden.
- Beheer van gebruikers en toegang: IAM brengt automatisering in het beheer van gebruikers en toegangsrechten. Het zorgt voor zekerheid dat gegevens actueel zijn en wie toegang heeft tot gegevens. Dit draagt bij aan zowel beveiliging als privacy.
- Transparantie en compliance: IAM stelt onderwijsinstellingen in staat om te laten zien dat ze volgens de regels van de AVG en het IBP FO normenkader werken. Dit wordt bereikt door middel van uitgebreide logboeken en rapporten, wat cruciaal is voor helderheid en verantwoording.
De voordelen van IAM in het onderwijs
Met IAM profiteren scholen van:
- Verhoogde beveiliging: IAM-systemen versterken de beveiliging. Automatisering draagt bij aan het afdwingen van het beveiligingsbeleid. Het helpt fouten te voorkomen die kunnen leiden tot beveiligingsrisico’s. Daarnaast bieden ze functies zoals multifactorauthenticatie. Dit vermindert de kans op onbevoegde toegang.
- Efficiëntie en tijdsbesparing: Door processen te automatiseren, besparen IAM-oplossingen tijd. Ze verminderen de belasting van administratieve en repetitieve taken. Dit maakt processen sneller en efficiënter.
- Naleving van wetgeving en normen: IAM helpt scholen bij het naleven van wetten zoals de AVG en normen als het IBP FO normenkader. IAM zorgt voor effectief beheer en beveiliging van gegevens. Dit maakt compliance eenvoudiger en ook aantoonbaar.
- Verbeterde gebruikerservaring: IAM maakt toegang tot onderwijsapplicaties makkelijker. Zowel docenten als leerlingen profiteren hiervan. Ze krijgen veiliger, maar tegelijkertijd ook soepeler toegang tot de benodigde informatie en middelen.
Conclusie
De houdbaarheid van handmatige beheerprocessen en zelfgemaakte scripts in het onderwijs loopt ten einde. Scholen moeten investeren in oplossingen zoals IAM om de digitale veiligheid en privacy te waarborgen. Door deze stap te zetten, kunnen ze de risico’s van de digitale wereld beter beheren en een veilige leeromgeving creëren. Het is tijd voor verandering en IAM is de sleutel tot een veiligere digitale toekomst.
[1] Kennisnet (2023). https://aanpakibp.kennisnet.nl/normenkader/
Geschreven door:
Arnout van der Vorst